Elhuyar
-
[:es]Munduko ekosistemen % 30 berreskuratuta % 70 murriztu daiteke espezieen desagerpena[:]
Larrialdi klimatikoaren eta biodibertsitate-galeraren auziek ekosistemak berreskuratzeko apustu globala eskatzen dute. Globala eta bi helburuak modu bateratuan aintzat hartzen dituena, hamabi herrialdetako zientzialariek Nature aldizkarian argitaratutako ikerketaren arabera. Munduan lehentasunez […]
-
[:es]Williamina Fleming. Nork esango zuen astronomo izango zenik[:]
“Emaztea” zirrimarratu, eta “senarra” idatzi zuen gainean. Estatubatuar herritartasuna eskatzeko formularioa betetzen ari zen. Gizonezkoentzat prestatua zegoen. Emaztearen izena jartzeko zen eremuan senarrarena idatzi zuen, eta, ondoan, “zendua” gehitu zuen. […]
-
[:es]Landareen sustraietako mikrobiotan bakterio bat da nagusi[:]
Gizakion mikrobiota bezalaxe, landareen mikrobiota ezagutzeak ere interes handia du zientzialarientzat. Izan ere, sustraien bidez landareekin interakzionatzen dute lurreko bakterioek, eta landareen hazkuntza eta osasuna baldintzatzen dute. Arabidopsis landarearen hazkuntzan […]
-
[:es]Labar-artea duten kobazuloak aurkitzeko sistema bat garatu dute[:]
Labar-artedun kobazuloak egon litezkeen lekuak identifikatzeko eredu bat diseinatu dute Kantabriako eta Euskal Herriko Unibertsitateko ikertzaileek, espeleologoen laguntzarekin, eta informazio geografikoen sistemen bidez.
-
[:es]Ugaztunen eta hegaztien garunak alderatu dituzte, hegaztien gaitasun kognitibo harrigarriak azaltzeko[:]
Nola liteke zenbait hegaztik —beleek, esaterako— tximino handien pareko gaitasun kognitiboak izatea, hain desberdina izanik hegaztien eta ugaztunen garuneko antolaketa neuronala? Neurozientziak orain arte erantzun ezin izan duen galdera da. […]
-
[:es]Zementuaren ingurumen-inpaktua aztergai[:]
Zementua eta hormigoia dira gizakiok munduan gehientsuen erabiltzen ditugun material artifizialak. Hala, horiek sortzeak zer nolako ingurumen-inpaktua duen aztertu du Nature aldizkariak argitaratutako berrikuspen batek. Metal astunak atmosferara igorri eta […]
-
[:es]Kanabinoideek glukosaren metabolismoan duten eraginaren ondorioz, apaldu egiten dute elkarrekintza soziala [:]
Astrozitoek odol-emaritik glukosa hartzen dute, garunari energia emateko. Aldi berean, astrozitoak neuronen kontrolpean daude, neurotransmisoreen bidez. Kontrol horretan, beste elementu batzuk ere eragiten dute; adibidez, astrozitoen hartzaileetako batzuk (1. motako […]
-
[:es]Goitik begira Lurrari[:]
“Sateliteek eskaintzen duten ikuspegi global eta sinoptikoak txunditurik utzi ninduen, orain 20 bat urte”, dio Iban Ameztoy Aramendik (Zarautz, 1980). “Ordutik, teknologia honek eskaintzen dituen aukeren inguruan nabil, gizartearentzako balio […]
-
[:es]Irrati-telemetria: okil gibelnabarren sekretuak erakutsi dituen iraultza [:]
“Trrrrrrrr. Trrrrrrrrr”. Egun-argitzea, Nafarroako oihan trinko batean. Laino artean, okil gibelnabarra ari da pago-adar batean “danborra joz” bere lurraldea hori dela aldarrikatzen. Bat-batean, hegan abiatu, eta basoak irentsi du. Nora […]