Elhuyar

Elhuyar

[:es]Hizkuntzen larrialdia eta klimaren larrialdia, eskutik doazen bi krisialdi[:]

Munduko hizkuntza askok pairatzen duen arrisku-egoera eta biodibertsitatearen galera globala konparatu ditu Nature Ecology & Evolution aldizkariko ikerketa batek. Biodibertsitatearen larrialdia nahikoa kritikoa bada, hizkuntzena are handiagoa dela salatu dute: […]
Elhuyar

[:es]Negazionismoa: pandemia berria?[:]

Ezaguna den moduan, pandemiak berak duen adinako presentzia irabazi du egun beste gertakari batek: negazionismoak, hain zuzen. Birusaren transmisioak gora egiten duen heinean, koronabirusaren existentzia edota larritasuna zalantzan ipinarazten dituzten […]
Elhuyar

[:es]Neutrinoak: antimateriaren sekretuak argitzen[:]

Noiz eta nola sortu zen gure unibertsoa? Zergatik dago materiaz beteta? Gizateriak betidanik hausnartutako galderak dira horiek. Eta, harrigarria badirudi ere, zientzia galdera horiei erantzuten hasi den unean bizi gara. […]
Elhuyar

[:es]Begi guztiak James Webb teleskopioan jarrita[:]

25 urteko garapenaren ondotik, eta hasierako aurrekontua 20 aldiz bidekartuta, James Webb espazio-teleskopioa (JWST) prest dago espazioratzeko. Itxaropen handiak daude jarriak harengan; hain zuzen, sortu ziren lehen izarrak eta galaxiak […]
Elhuyar

[:es]2021eko albiste zientifiko-teknologiko esanguratsuenen zerrenda[:]

Urte-amaieran, ohikoa izaten da atzera begira jarri eta nabarmendutako gertakariak biltzea, eta zientzia-aldizkariek ere halaxe egiten dute. Zerrenda zabalduenetako bat Science aldizkariarena izaten da, eta, hain justu, aurtengo zerrendaren lehen […]
Elhuyar

[:es]Ugaltzeko gai diren lehen biobotak sortu dituzte[:]

Duela urtebete, bi ikertzaile estatubatuarrek robot biologikoak edo biobotak aurkeztu zituzten. Igel baten zeluletatik abiatuta, eta algoritmo ebolutibo bat erabilita, milimetro bateko egitura biologikoak sortu zituzten, funtzio jakin batzuk egiteko […]
Elhuyar

[:es]Giza eboluzioa berridazten[:]

Giza eboluzioa modu zirraragarrian kontatu digute: mamut handien ehiza, garunaren garapena, Afrikatik mundu osora zabaltzea… Baina apenas daude emakumeak kontakizun horretan. Ustez gure espeziearen garapenerako gakoak izan diren asmakizunak gizonezkoei […]
Elhuyar

[:es]Rudolf Virchow: medikuntza gizartearentzat[:]

Hogeita zazpi urte zituen Silesia Garaira joan zenean. Han ikusi zuenak bizitza osorako markatu zuen. Berlingo bere laborategitik 500 km-ra, herrikideak hiltzen ikusi zituen, tifusak jota, eta gosez. Gobernuak eskatuta […]
Elhuyar

[:es]Mikroskopioa artearen sorleku[:]

Haritz baten hostoetako egitura mikroskopikoek irabazi dute aurtengo Nikon Small World argazki-lehiaketa. Hain zuzen, zuhaitzaren bizitza posible egiten duten hiru oinarrizko egitura ikusten dira: zuriz, trikomak, hostoari muturreko hotzetik eta […]